Cante una chata de Provènça.
Dins leis amors de sa jovènça,
A travès de la Crau, vèrs la mar, dins lei blats,
Umble escolan dau grand Omèra,
Ieu la vòle seguir. Come èra
Rèn qu'una chata de la tèrra,
En fòra de la Crau se n'es gaire parlat.
E mai son frònt non lusiguèsse
Que de joinessa; e mai n'aguèsse
Ni diadèma d'òr ni mantèu de Damàs,
Vòle qu'en glòria fugue auçada
Come una rèina, e careçada
Pèr nòsta lenga mespresada,
Car cantam que pèr vautre', ò pastre' e gènts dei mas!
Tu, Senhor Dieu de ma patria,
Que nasquères dins la pastrilha,
Enfuòca mei paraulas e dona-me d'alen!
Lo sabes: entre la verdura
Au solèu em' ai banhaduras
Quand lei figas se fan maduras,
Vèn l'òme alobatit desfruchar l'aubre en plen.
Mai sus l'aubre qu'eu espalanca,
Tu totjorn quilhes quauca branca
Onte l'òme abramat non pòsque auçar la man,
Bèla gitèla promierenca
E redolènta e vierginenca,
Bèla frucha magdalenenca
Onte l'aucèu de l'èr se vèn levar la fam.Ieu la vese, aquela branqueta,
E sa frescor me fai lingueta!
Ieu vese, ai ventolets, bolegar dins lo cèu
Sa rama e sa frucha immortalas...
Bèu Dieu, Dieu amic, sus leis alas
De nòsta lenga provençala,
Fai que pòsque averar la branca deis aucèus!
De lòng dau Ròse, entre lei píbols
E lei sausetas de la riba,
En un paure ostalon pèr l'aiga rosigat
Un panieraire demorava,
Qu'emé son dròlle puèi passava
De mas en mas e pedaçava
Lei canestèlas rotas e lei paniers traucats.
Un jorn qu'èran ansin pèr òrta,
Emé sei lòngs fais de redòrta:
– Paire, diguèt Vincènt, espinchatz lo solèu!
Vesètz, ailà sus Magalona,
Come lo nívol l'empielona!
S'aquela empara s'amolona,
Paire, avans qu'èstre au mas nos banharem benlèu.
– Òu! lo vènt-larg branda lei fuelhas....
Non!... aquò sarà pas de plueia,
Respondeguèt lo vièlh... A! s'aquò 'ra lo Rau,
Es diferènt!... – Quant fan d'araires,
Au Mas dei Falabregas, paire?
– Sièis, respondèt lo panieraire.
A! 'quò 's un tenement dei plus fòrt de la Crau!
Tè, veses pas son ouliveta?
Entremitan i a quàuquei vetas
De vinha e d'ametlier... Mai lo bèu, recopèt,
(E n'i a pas dòs dins la costiera!)
Lo bèu, es que i a tant de tieras
Come a de jorns l'annada entiera
E, tan come de tieras, en chasca i a de pès!
Mai, faguèt Vincènt, caspitèla!
Dèu bèn faler d'oulivarèlas
Pèr oulivar tant d'aubres! – Òu! tot aquò se fai!
Vèngue Totssants, e lei Baucencas,
De vermelhalas, d'ametlencas,
Te van clafir saca' e borrencas!...Tot en cançonejant n'acamparián bèn mai!
E Mèste Ambròi totjorn parlava....
E lo solèu que trecoulava
Dei plus bèlei colors tenhiá lei nivolons;
E lei boiers, sus sei coladas,
Venián plan-plan a la sopada,
Tenènt en l'èr seis agulhadas...
E la nuech sombrejava alin dins la palun.
– An! dejà s'entrevèi dins l'iera
Lo camelum de la palhiè palhierara,
Diguèt mai Vincenet: siam au recaptador!...
– Aquí, ié vènon bèn lei fedas!
A! pèr l'estiu, an la pineda,
Pèr dins l'ivèrn, la clapareda,
Recomencèt lo vièlh... Òu! aquí i a de tot!
E tótei aquélei grands aubratges
Que sus lei teules fan ombratge!
E 'quela bèla fònt que raia en un pesquier!
E tótei aquélei bruscs d'abilhas
Que chasca autona desabilha,
E, tre que mai s'escarrabilha,
Pendolan cènt eissames ai grands falabreguiers!
– Ho! puèi, en tota la terrada,
Paire, lo mai qu'a ieu m'agrada,
Aquí faguèt Vincènt, es la chata dau mas...
E, se vos ne'n sovèn, mon paire,
L'estiu passat, nos faguèt faire
Dòs canestèlas d'óulivaire,
E metre únei manilhas a son pichòt cabàs.
En devisant de tala sòrta,
Se capitèron vèrs la pòrta.
La chatona veniá d'arribar sei manhans;
E sus lo lindau, a l'aiganha,
Anava alòr tòrcer una escanha.
– Bòn vèspre en tota la companha!
Faguèt lo panieraire en gitant sei vergans.
– Mèste Ambròsi, Dieu vos lo done!
Diguèt la chata: moscolone
La poncha de mon fus, vètz!...Vautres? siatz tardiers!D'onte venètz? de Valabrega?
– Just! e lo Mas dei Falabregas
Se devinant sus nòsta rega,
Se fai tard, avèm dich, cocharem au palher.
E 'mé son fiu, lo panieraire
S'anèt 'setar sus 'n barrutlaire.
Sènsa mai de resons, a trenar tótei dos
Una banasta començada
Se gropèron una passada,
E de sa garba desnosada
Crosavan e torcián lei veges volontós.
Vincènt aviá setze an pas 'ncara;
Mai tan dau còrs que de la cara,
Cèrta', aquò 'ra un bèu dròlle, e dei mieus estampats;
Emé lei gautas pron moretas,
Se volètz... Mai tèrra negreta
Adutz totjorn bòna seisseta,
E sòrt dei rasims negres un vin que fai trepar.
De quete biais fau que lo vege
E se prepare e se gaubege,
Eu lo sabiá de fons; non pas que sus lo fin
Travalhegèsse d'ordinari:
Mai de banastas pèr ensàrrias
Tot çò qu'ai mas es necessari,
E de ros terreiròus, e de bràvei cofins,
De paniers de cana fenduda,
Qu'es tot d'aisina lèu venduda,
E d'escobas de milh,... tot aquò, mai bèn mai,
Eu lo façonava a grand dèstre
Bòn e polit, de man de mèstre...
Mai, de l'estobla e dau campèstre
Leis òmes èran dejà revenguts dau travalh.
Dejà defòra, a la fresquiera,
Mirèlha, la gènta masiera,
Sus la taula de pèira aviá mes lo bajan;
E dau platàs que trevirava
Chasque rafi dejà tirava,
A plen culher de bois, lei favas..
E lo vièlh e son fiu trenavan. – Bèn? vejam!
Venètz pas sopar, Mèste Ambròsi?
Emé son èr un pauc renòsiDiguèt Mèste Ramond, lo majorau dau mas.
An! laissatz donc la canestèla!
Vesètz pas nàisser leis estèlas?...
Mirèlha, pòrge una escudèla.
An! a la taula! dàu! que devètz èstre las.
– Anem! faguèt lo panieraire.
E s'avancèron a-n-un caire
De la taula de pèira, e copèron de pan.
Mirèlha, vitament, braveta,
Emé l'òli de l'ouliveta
Ié garniguèt un plat de favetas;
Venguèt puèi en corrènt i' adurre de sei mans.
Dins sei quinze ans èra Mirèlha...
Costiera bluia de Fònt-Vièlha,
E vos, còla Baucenca, e vos plana de Crau,
N'avètz plus vist de tan polida!
Lo gai solèu l'aviá 'spelida;
E noveleta, afrescolida,
Sa cara, a flor de gauta, aviá dos pichòts traucs.
E son regard èra una aiganha
Qu'esvalissiá tota maganha...
Deis estèlas mens doç es lo rai, e mens pur;
Ié negrejava de trenèlas
Que tot de lòng fasián d'anèlas;
E sa peitrina redonèla
Èra un pessègue doble e pas 'ncà' bèn madur.
E foligauda, e belugueta,
E sauvatgèla una brigueta!...
A! dins un vèire d'aiga entre vèire aqueu biais,
Tota a la fes l'auriatz beguda!
Quand puèi chascun, a l'abituda,
Aguèt parlat de sa batuda
(Come au mas, come au tèmps de mon paire, ai! ai! ai!),
– Bèn? Mèste Ambròi, aquesta bruna,
Nos ne'n cantaretz pas quaucuna?
Diguèron: es aiçò lo repàs que se dòrm!
– Chut! meis bòns amics... Quau se trufa,
Respondèt lo vièlh, Dieu lo bufa
E fai virar come baudufa...
Cantatz vautres, jovènt, que siatz joines e mai fòrts!– Mèste Ambròi, diguèron lei rafis,
Non, non, parlam pas pèr escafi!
Mai vètz! lo vin de Crau vai totara escampar
De vòste gòt... Dàu! toquem, paire!
– A! de mon tèmps ère un cantaire,
Alòr faguèt lo panieraire;
Mai ara, que volètz? lei miraus son crebats!
– Si! Mèste Ambròi, aquò recrèia:
Cantatz un pauc, diguèt Mirèlha.
– Bèla chatona, Ambròi venguèt donc come aquò,
Ma voès non a plu que l'aresta;
Mai pèr te plaire es dejà prèsta.
E tot d'un tèmps comencèt 'questa,
Après aguer de vin escolat son plen gòt:
